17 december 2024

Eva Garssen over de RECAB-studie: ‘Niet blowen levert beloningen op’

Eva Garssen, promovenda bij het Parnassia Addiction Research Centre (PARC), onderzoekt in de RECAB-studie de effectiviteit van contingentiemanagement (CM) voor jongeren met een cannabisverslaving. In dit onderzoek krijgen jongeren beloningen als zij volgens urinetests niet hebben geblowd. Hoe werkt deze behandeling precies, wat is Eva’s rol en wat zijn de eerste reacties van de jongeren? Eva vertelt er meer over. 

In december 2022 ging de ’REwards for Cannabis ABstinence’ (RECAB) studie van start. Het onderzoek richt zich op jongeren tussen de 16 en 22 jaar die in behandeling komen voor cannabisverslaving. Dit is het eerste grote onderzoek in Nederland naar contingentiemanagement voor jongeren met een cannabisverslaving. In maart 2023 haakte Eva bij de studie aan als promovenda en onderzoeker. Een rol die haar op het lijf is geschreven. ‘Tijdens en na mijn studie heb ik in verschillende settings gewerkt met kinderen en jongeren die tegen problemen aanliepen, zoals schooluitval of gedragsproblemen. Ook cannabisgebruik kwam ik geregeld tegen’, vertelt Eva. ‘Toen ik de vacature voor onderzoeker bij de RECAB-studie zag, wist ik dat ik moest solliciteren. Na het afronden van mijn studie forensische gezinspedagogiek voelde het alsof ik nog niet uitgeleerd was. Ik wilde onderzoek doen in de klinische praktijk bij de doelgroep jongeren. Dat komt in deze functie allemaal samen.’  

Contingentiemanagement lijkt veelbelovend 

‘De meeste jongeren in de verslavingszorg hebben cannabisverslaving als primair probleem’, legt Eva uit. ‘Vaak hebben zij onvoldoende baat bij gebruikelijke behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) en vallen zij terug in gebruik. Met de RECAB-studie onderzoeken we of een andere behandeling, namelijk contingentiemanagement (CM), hen ook of misschien zelfs beter kan helpen.  

Een belangrijk principe van CM is het koppelen van beloningen aan het niet gebruiken van drugs: deze beloningen worden zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt en dienen als tegenhanger voor de belonende werking van drugs.   

Voor volwassenen is uit onderzoek al gebleken dat CM effectief is in de behandeling van verslaving. Voor jongeren met een cannabisverslaving  lijkt CM ook veelbelovend, maar er is nog niet genoeg onderzoek naar gedaan’, vertelt Eva.  

Beloningen voor niet blowen 

Een voorwaarde voor deelname is dat jongeren zich willen inzetten om 12 weken lang niet te blowen. Het doel van beide behandelingen is hen te laten ervaren hoe het is om een tijd helemaal gestopt te zijn. Tijdens het onderzoek worden de jongeren willekeurig ingedeeld in 2 groepen: de ene ontvangt CM, de andere CGT. ‘Bij beide behandelingen komen deelnemers 2 keer per week naar de behandellocatie en leveren ze een urinemonster in dat naar het laboratorium wordt gestuurd voor het onderzoek’, vertelt Eva. ‘Bij CM worden de urinemonsters ter plekke door de behandelaar getest op cannabis; als de test aangeeft dat er niet is geblowd, levert dit beloningen op. Deze beloningen kunnen uiteindelijk oplopen tot een bedrag van ruim 600 euro aan cadeaubonnen als het de jongere lukt om 12 weken lang helemaal niet meer te blowen.  
 

Behandelaren spelen een cruciale rol. Zij zorgen voor de ‘stok achter de deur’, bieden de jongeren structuur, geven bemoedigende feedback en ondersteuning. Ook bespreken behandelaren aan het begin van de behandeling met de jongeren het doel waar zij het gespaarde geld voor willen inzetten. Dit geeft jongeren niet alleen een financiële stimulans, maar ook een gevoel van controle over hun herstelproces. 

Sparen voor een backpack 

De eerste reacties van de jongeren zijn veelbelovend. ‘Sommigen zijn erg enthousiast over de mogelijkheid om voor iets te sparen. Er zijn uiteenlopende spaardoelen, zoals spullen om nagelstyliste te worden. Ook was er iemand die een backpack voor zijn moeder en zichzelf wilde kopen om samen op reis te gaan’, vertelt Eva met een glimlach. ‘Zo’n herstelgericht spaardoel maakt het proces persoonlijker en stimuleert jongeren betrokken te blijven bij hun behandeling.’ 

Meer behandelaanbod voor cannabisverslaving 

De eerste onderzoeksresultaten worden in 2026 verwacht. ‘We hopen inzicht te krijgen in de effectiviteit en kosteneffectiviteit van CM. Deze kennis is cruciaal voor de jeugdverslavingszorg, maar ook voor de bredere verslavingszorg’, legt Eva uit. De steun van de Nederlandse Zorgautoriteit, die vanaf 2025 de kosten voor de uitreiking van vouchers dekt, biedt perspectief op het realiseren van een bredere implementatie van CM. ‘Uiteindelijk gaat het er om dat jongeren de juiste behandeling voor hun cannabisverslaving krijgen, zodat we hen kunnen helpen een gezonder en gelukkiger leven op te bouwen.’ 

Lees meer over de RECAB-studie en over het Parnassia Addiction Research Centre.  

Preventie en voorlichting

Hulp voor familie en naasten