‘We zoeken geen labels, we zoeken verklaringen’
Wanneer je bij Brijder in behandeling komt, staat verslavingszorg centraal. Soms gebeurt het dat de behandeling niet goed aansluit: een traject loopt vast of iemand valt telkens terug. In zulke gevallen kan het Psychodiagnostisch Centrum (PDC) ondersteunen. Hier wordt niet alleen gekeken naar wát er speelt, maar vooral naar waarom. We spraken met Heleen Nanninga, GZ-psycholoog en manager zorg bij het PDC.
Wat doet het PDC precies?
‘Het PDC bestaat nu al zo’n 25 jaar,’ vertelt Heleen. ‘We doen psychodiagnostisch onderzoek, dat betekent dat we echt de tijd nemen om met iemand te onderzoeken wie hij of zij is, hoe problemen zijn ontstaan en wat helpt om verder te komen. We kijken naar aanleg, opvoeding, huidige omstandigheden, maar spreken ook met naasten. Het is alsof we samen een grote puzzel maken.’
Het team is klein maar veelzijdig: GZ-psychologen, een basispsycholoog, psychodiagnostisch medewerkers, een planner en regelmatig GZ- en klinische psychologen in opleiding. Wat bijzonder is: iedereen in het team werkt óók ergens anders in de zorg, bijvoorbeeld in een FACT-team, op de poli of bij het Leo Kannerhuis. ‘Die ervaringen nemen we mee om ons werk te verrijken.’
Geen labels, maar verklaringen
Een belangrijk verschil met diagnostiek op een poli? Heleen legt uit: ‘Op een poli wordt vaak gewerkt met diagnoses zoals ‘ADHD’ of ‘depressie’. Dat kan helpend zijn, maar bij ons gaat het om verklaringen. We vragen: hoe komt het dat iemand steeds vastloopt? Wat maakt dat iemand zoveel druk voelt of telkens in conflict belandt? Het gaat ons niet om een label, maar om inzicht.’ Soms blijkt bijvoorbeeld dat iemand verbaal heel sterk is, maar minder goed in staat is om die woorden in daden om te zetten. Dat geeft stress. Dan kijken we verder: waarom legt iemand zichzelf die druk op? Komt dat misschien door prestatiedruk in de opvoeding? Zo bouwen we laag voor laag een verklaring op.’
Het gaat ons niet om een label, maar om inzicht.
Het PDC werkt voor een korte, maar intensieve periode mee in het behandeltraject. Na het onderzoek volgt altijd een concreet advies met thema’s en aandachtspunten waar cliënt en behandelaar mee verder kunnen.
Hoe ziet zo’n onderzoek eruit?
Het onderzoek is altijd vrijwillig. ‘We starten met de vragen van de cliënt zelf,’ legt Heleen uit. ‘Dat kan zijn: waarom voel ik me telkens zo vlak? of waarom reageer ik altijd zo heftig? Die vragen staan centraal, want het onderzoek moet relevant zijn voor de cliënt.’
Naast gesprekken worden ook testen gedaan en worden naasten betrokken. Belangrijk is dat cliënten tijdens het onderzoek geen middelen gebruiken. ‘We willen iemand leren kennen zoals hij of zij echt is, niet onder invloed.’
Wat vind je er zelf het mooiste aan?
Heleen hoeft niet lang na te denken: ‘Het samen puzzelen. Met iemand kijken: hoe komt het dat ik steeds in dezelfde problemen beland, terwijl ik dat helemaal niet wil? Dat proces is zo waardevol. En eerlijk gezegd leer ik zelf ook van elk onderzoek. Cliënten spiegelen je, raken iets bij je. In die zin ben je zelf ook een meetinstrument net als de vragenlijsten en gesprekken tijdens het onderzoek.’
Wat levert het op?
Uit het onderzoek volgt altijd een advies, vaak in de vorm van thema’s om aan te werken. ‘We zeggen niet: ‘volg deze groepstraining’ Maar we geven richting. Dit zijn de thema’s die aandacht vragen, hier kan je concreet mee aan de slag. Zo helpen we behandelaars en cliënten om de volgende stap te zetten.’
En de toekomst?
De vragen waarmee mensen bij het PDC komen, worden steeds complexer. ‘Dat heeft ook te maken met de maatschappij,’ zegt Heleen. ‘We krijgen meer aanvragen en soms moeten we afwegen: past deze vraag wel bij ons? Als iemand in de problemen zit omdat er geen woonruimte is, kunnen wij daar geen oplossing voor bieden. Maar als er onderliggend meer speelt, kan ons onderzoek heel waardevol zijn.’
Ondanks de druk op de zorg is Heleen trots: ‘Dat wij de tijd mogen nemen voor deze cliënten, dat we écht verder kunnen kijken dan een label, dat is bijzonder. Daar doen we het voor.’
