Puberdagboek
Op De Pitstop komen jongeren met uiteenlopende achtergronden en vaak complexe, gelaagde problemen. Meestal hebben ze een klein, kwetsbaar of totaal afwezig netwerk. Door onze huiselijke en amicale werkwijze en setting, bedoeld om verbinding te maken, ontstaan er geregeld vriendschappen, soms ook relaties, tussen de jongeren die wij opvangen. Dit brengt, begrijpelijkerwijs, de nodige uitdagingen met zich mee.
Maar waarbij in bijvoorbeeld een kliniek of behandelgroep dit soort relaties en verhoudingen verboden zijn, of actief worden ontmoedigd, laten wij degelijke verstrengelingen op z’n natuurlijke beloop. We houden uiteraard wel vinger aan de pols, en grijpen in als de veiligheid of het groepsklimaat in het geding komt. Ook is fysieke intimiteit in onze voorziening tegen de huisregels. Maar het gaat tegen onze grondhouding in om hierin sturend of beperkend te zijn. Daarnaast is het aangaan en afbreken van vriendschappen en relaties voor onze jongeren ontzettend waardevol en leerzaam.
Een gevolg is wel dat, gezien de licht ontvlambare combinatie van een groep adolescenten met gedrags- en hechtingsproblemen die samen klem zitten in een soms uitzichtloos voelende situatie en veel tijd met elkaar doorbrengen, mijn team een substantieel deel van de energie besteedt aan het blussen van brandjes en bemiddelen van conflicten in de relationele sfeer. Ik voel me soms een levend puberdagboek, waar door twee dozijn jongeren in wordt geschreven, vaak over elkaar.
Uit ervaring weet ik dat zorgen en onzekerheden op sociaal vlak voor jongeren vaak de meest prangende vraagstukken zijn. Ik kan zelf dan fanatiek inzetten op de volgende fase van de cognitieve gedragstherapie, maar als zij zich zorgen maken over of die ander hen nog wel leuk vindt, of hoe ze dat ene appje nou moeten interpreteren, is dat zinloos. Daarom geef ik er de ruimte aan. Ook als dat betekent dat wat ik eigenlijk wilde bespreken, een week moet wachten.
Zo ook vandaag. Ik heb een behandelafspraak met Meriëm, maar ze komt binnen met Anna in haar kielzog. Het zijn vriendinnen die elkaar via ons hebben leren kennen. De meiden hebben al een tijdje wat gedoe met een ander groepje meiden, waaronder Nikki, die ook op de Pitstop komt. Door mijn noodlot als puberdagboek krijg ik al weken uitgebreid verslag van dit slepende conflict. Ik zie aan de binnenkomst dat ik mijn behandelsessie vermoedelijk zal moeten verplaatsen. Dit heeft duidelijk voorrang.
Meriëm wordt kriegel van de drama, waarin met name Anna en Nikki telkens opnieuw terecht komen. Eerder heb ik Anna, die mentaal een stuk jonger is dan ze oogt, herhaaldelijk uitgelegd dat het aan haar is om Nikki, die grote emotie regulatieproblemen heeft, te negeren wanneer die boze appjes stuurt, omdat ze door te reageren (hoe goed bedoeld ook) per definitie olie op het vuur gooit. Het lijkt alleen telkens niet goed te lukken.
Aangezien we nu met z’n drieën zijn besluit ik er een oefening van te maken.
“Anna, ik ga jou proberen uit te lokken, zodat je op me reageert, en jij moet mij negeren. En dan kan Meriëm kijken of dat lukt, goed?” Een resolute knik.
“Oke, ik begin nu: Anna.. Anna, reageer eens!” zeg ik, terwijl ze vastberaden mijn blik ontwijkt. “Anna, ik zeg toch wat tegen je? Waarom zeg je niks?”
Ik kijk Meriëm aan: “is ze doof ofzo? Vet raar die Anna, ik wordt gewoon keihard genegeerd hier…”
En dan zegt Anna tegen Meriëm: “Meriëm, wil jij tegen Paul zeggen dat… oh!”
Haar ogen worden groot en het kwartje valt. Ik kijk haar betekenisvol aan. We lachen met z’n drieën.
De rest van het gesprek gebruiken we om te bespreken op welke manier Anna Meriëm zou kunnen ondersteunen om minder te drinken.
Soms is de meest leerzame interventie niet te vinden in een behandelprotocol, maar in een speels moment, een gedeelde lach, en de moed om even onprofessioneel te zijn op precies het juiste moment.
Paul KreemersPaul Kreemers is behandelaar bij Brijder Jeugd en oprichter van jongereninloop De Pitstop in Alkmaar. In zijn columnreeks Poten in de klei neemt hij je mee in de dagelijkse praktijk van werken met jongeren met complexe problematiek zoals verslaving en dakloosheid. Zijn inzet is gericht op begeleiding die aansluit bij de leefwereld van jongeren, met aandacht voor vertrouwen, veiligheid en realistische stappen vooruit.
Namen en sommige kenmerkende details kunnen zijn aangepast in verband met privacy.